PHẢ KÝ DÒNG HỌ

PHẢ KÝ HAY LÀ GIA SỬ

Tộc phả là một kho tàng chứa đựng mối quan hệ tình cảm sâu đậm của những người con, người cháu có cùng chung một huyết thống. Là tình cảm thiêng liêng rất tự nhiên, nó vô tình trong tâm trí của mỗi người chúng ta thật là gần gũi, thân thương của một dòng họ mang lại. Việc xây dựng và lưu truyền Tộc phả được xem là một cách ghi nhớ công ơn tổ tiên, gây dựng lòng tự hào trong dòng tộc về quá khứ của gia đình, dòng họ mình để cho muôn đời con cháu noi theo... tạo nên những truyền thống giáo dục tốt đẹp.

Dòng họ Nguyễn Hữu ta đến Yên Mô (xa xưa gọi là xứ Gia Nô; thời Trần gọi là Mô Độ; thời Minh đổi là Yên Mô, đến triều niên hiệu Bảo Thái ấp Yên Mô chia ra thành làng Yên Mô Thượng và làng Yên Mô Càn) xứ này rất sớm, từ những ngày đầu lập ấp, ở đây bao đời và từ đâu di cư về đây cho đến nay không rõ. Trong quá trình phát triển, do không ghi chép để lại nên tính từ Hiển Thủy Tổ Khảo, Nguyễn Hữu Công, Tự Dũng Đức; Hiển Thủy Tổ Tỷ, Hiệu Từ Thiên là đời thứ nhất. Cụ đã sinh cơ lập nghiệp trên mảnh đất Yên Mô xứ này (Ấp Yên Mô, Tổng Yên Mô, Huyện Yên Mô, Phủ Trường Yên nay là Làng Yên Mô Thượng, xã Yên Mạc, Huyện Yên Mô, tỉnh Ninh Bình) vào thời nhà Lê sơ giai đoạn Lê Thánh Tông Tự là Tư Thành lên ngôi Hoàng đế, xưng làm Thiên Nam Động chủ, đặt niên hiệu là Quang Thuận năm Canh Thìn năm 1460 đến năm 1469, sau đổi thành niên hiệu Hồng Đức năm Canh Dần năm 1470 đến năm 1497.

Từ những ngày đầu Nguyễn Hữu Tộc ta các cụ tiền bối xa xưa đã ý thức được việc hiếu, lễ, nghĩa nên đã xây dựng ngôi Đàn Đỏ từ sớm, ngay khi về định cư tại xứ Mô Độ này để tôn vinh truyền thống gia đình, dòng tộc, các thế hệ. Trong dòng tộc vẫn lưu truyền, kể lại cho nhau biết qua các đời về câu đối Đàn Đỏ.

Nguyễn tộc vi Mô ấp tự thuỷ

Thử đàn giữ thử hương tịnh truyền

           Nghĩa là:

Họ Nguyễn ta định cư sớm ở đất xứ Mô Độ này

Khi có làng này họ xây đàn đỏ này truyền mãi về sau

Ban đầu Đàn Đỏ được xây theo hướng Nam đến năm Kỷ Dậu 1849 Tự Đức nhị niên cụ Nguyễn Nhữ Di tự Mạnh Thái đời thứ 13 thuộc Đại chi 1, Trung chi 2, “Cụ tổng” cùng các cụ đời 12 – 13 và con cháu trong họ xây quay lại hướng Đàn Đỏ từ Nam sang Tây theo thế “Long chầu, Hổ phục” (Long chầu - Hổ phục có nghiã là rồng nằm uốn khúc và hổ cũng nằm sát đất chịu khuất phục để chầu chủ nhân).

Đến nay họ ta thống kê sơ bộ từ đời Hiển Thủy Tổ Khảo, Hiển Thủy Tổ Tỷ họ ta đã có con cháu đến đời thứ 20; có hơn 200 hộ; trên 500 đinh kể người hiện nay có mặt, đang lao động học tập tu trí làm ăn sinh sống ở tại quê và tạm vắng - định cư ở nhiều miền trong nước, có hộ ở nước ngoài.

Trong mấy thế kỷ qua dòng họ Nguyễn Hữu ta vẫn luôn luôn giữ được truyền thống đoàn kết, biết thương yêu quí trọng nhau, bảo ban nhau mọi điều hay lẽ phải; người có khó khăn cũng như mỗi khi bị vấp ngã mọi người đều thể hiện lương tâm hướng thiện bảo vệ lấy quan hệ máu thịt của mình. Trải qua cuộc sống phải vật lộn mọi bề để tồn tại và phát triển, nhưng trọng họ mọi người đều sẵn có lòng vị tha, chịu thương chịu khó cần cù lao động, sống có đạo lý, có thủy có chung, xây dựng một cuộc sống ấm no hạnh phúc. Các cụ cao tuổi và những thành viên không may bị ốm đau, được họ luôn lưu tâm thăm hỏi động viên. Các cháu thanh thiếu niên cũng được thường xuyên nhắc nhở giáo dục, động viên kịp thời. Hàng năm trao những phần thưởng cho các cháu đạt kết quả tốt trong học tập, nhằm khuyến khích các tài năng trẻ mỗi ngày một phát triển lớn mạnh.

Về mặt xã hội, họ ta cũng rất tự hào. Trải qua bao thời đại họ cũng có những thành viên tham gia công việc của làng, của xã và các cơ quan nhà nước, đảm nhiệm những chức danh được nhà nước và quần chúng nhân dân tín nhiệm, đóng góp vào sự nghiệp chung của quê hương đất nước.

Từ đó họ Nguyễn Hữu ta ngày càng phát triển về mọi mặt tích cực trong xã hội. Điểm lại họ ta cũng có nhiều bậc tiền nhân có nhiệt tình và năng lực có học vấn nhất định đã tham gia nhiều lĩnh vực công việc của xã hội ở mỗi một thời đại khác nhau như: